آمریکایی ها برای ایجاد یک دولت فراگیر در کابل آماده می شوند. واشنگتن روی “گروه قندهار” حساب باز کرده است و در حال بررسی حذف شبکه حقانی از صحنه است. توماس وست دیپلمات آمریکایی فعالانه از پرچم قطر برای دستیابی به اهداف ایالات متحده در افغانستان استفاده می کند.
یک دولت فراگیر در کابل ممکن است در اوایل بهار ۲۰۲۳ به وجود آید. به اساس این گزارش ها امریکای ها در تلاش هستند تعدادی از رهبران طالبانرا م تقاعد کنند که با ایجاد کابینه وزرا با حضور نامزدهای گروه های اصلی قومی-سیاسی موافقت کنند. این منابع معتقدند موفقیت طرح های آمریکا به معنای تضعیف مواضع روسیه، چین، ایران و کشورهای منطقه در افغانستان خواهد بود.
نمایندگان بلندپایه وزارت خارجه ایالات متحده و سیا چندین ماه است که به طور فعال برای “آموزش مجدد” چهره‌های اصلی رژیم طالبان در افغانستان و همچنین رایزنی های فشرده با گروه های اصلی مهاجرت سیاسی افغانستان کار می کنند. برای انجام این کار، به گفته منابع ، فرستادگان آمریکایی از سایت‌های مختلفی در قطر، ترکیه، ازبیکستان، پاکستان، امارات متحده عربی و عربستان سعودی استفاده می‌کنند و به خدمات غیرمنتظره‌ترین میانه روان رو می‌آرند. به عنوان مثال، توماس وست، نماینده ویژه وزارت امور خارجه برای افغانستان، که نقش اساسی در “دیپلماسی شاتل” واشنگتن با هدف حل مشکل ایجاد یک دولت فراگیر در کابل دارد، حتی از روابط خانوادگی خود استفاده کرد. – همسر آقای وست یک پشتون است و پدر همسرش با گروه های با نفوذ نخبگان افغانستان از جمله طالبان تماس های کاملا جدی دارد.
نقطه قوت فعالیت آمریکایی ها در بخش افغانستان امروز نه تنها همکاری موثر دیپلمات ها و افسران اطلاعاتی، بلکه شیوه ارتباطی انتخاب شده توسط توماس وست است. منابع در مورد این وضعیت توضیح می دهند: “برخلاف متصدیان مسیر افغانستان در برخی از کشورهای دیگر، وست نشان می دهد که بیشتر دوست دارد گوش کند تا صحبت کند. او به مصاحبان افغان نمی‌آموزد که چه کاری باید انجام دهند، اما در طول سه ماه گذشته، به‌ویژه در جلسات متعدد در استانبول، ساعت‌ها به آنها گوش داده است. در نتیجه، سیاستمداران افغان که به شدت نیاز به توجه دارند، فرصتی برای سخن گفتن پیدا می‌کنند و دیپلمات آمریکایی تمام ظرایف زندگی مهاجرت سیاسی افغانستان، ایده‌ها و سوژه‌های اصلی را که توسط بازیگران اصلی سیاست افغانستان بحث می‌شود، می‌آموزد و ارتباطات شخصی مثبت را تحکیم می کند. سپس این امر به طرف آمریکایی این امکان را می‌دهد تا با ظرافت‌تر و بر این اساس، گفت‌وگوی موفقیت‌آمیز با همه طرف‌ها، از جمله طالبان، ایجاد نماید، حرکت‌های سازش را تدوین کند و راه‌حل‌های تاکتیکی جالبی ارائه دهد.”
نقش مهمی در مدل آمریکایی ارتباطات بین الافغانی را توانمندی های واسطه ای قطر و امارات ایفا می کنند. در این سکوها، با مشارکت سیاستمداران اصلی در دوحه، ابوظبی و دبی نمایندگان واشنگتن با موفقیت ارتباطات نقطه به نقطه را با چهره‌های با نفوذ رژیم طالبان توسعه می دهند. به این ترتیب، در اوایل ماه اکتبر، مقامات ارشد وزارت خارجه و سیا در پایتخت قطر با ملا عبدالحق وثیق، رئیس استخبارات طالبان دیدار کردند. در دوحه به درخواست آمریکایی ها، نمایندگان قطر با ملا محمد یعقوب وزیر دفاع طالبان گفتگوهای مهمی انجام دادند. ملا یعقوب چند روز پیش وارد امارات متحده عربی شد و بر اساس شنیده ها قرار است در آنجا با فرستادگان عالی رتبه آمریکایی دیدار کند.
به نظر می رسد که امارت های خاورمیانه از سوی آمریکایی ها نقش نقطه تماس اصلی با بلوک قدرت طالبان را بر عهده دارند. اول از همه، ما در مورد گروه قندهار درنیروهای امنیتی طالبان صحبت می کنیم که رهبر غیر رسمی آن ملا یعقوب، وزیر دفاع و پسر ملا عمر، بنیانگذار جنبش طالبان است.
به گفته منابع، محض با جناح قندهار در رهبری طالبان واشنگتن امیدوار است در حل مشکل ایجاد یک دولت فراگیر در کابل به موفقیت دست یابد. منابع نزاویسیمایا گازتا” می‌گویند: “بر اساس شایعاتی که پس از دیدارهای متعدد با توماس وست در محافل مهاجرت سیاسی افغانستان در استانبول منتشر شد، قرار است رایزنی های قاطعی با گروه های سیاسی کلیدی افغانستان در خارج از کشور و رهبران گروه طالبان قندهار در ماه های دسامبر و جنوری برگزار شود. پیش بینی می شود که تا فوریه ۲۰۲۳ مصالحه لازم حاصل شود – هم از نظر مکانیسم تشکیل کابینه جدید وزیران و هم ترکیب شخصی آن. پس از آن، وزرای آینده از میان مهاجران سیاسی به کابل خواهند رفت، جایی که بلوک قدرت طالبان تحت کنترل قندهاری ها باید اجرای عملی توافقات حاصل شده را تأمین کند”.
به گفته منابع، معماران آمریکایی مدل یک دولت فراگیر افغانستان نه تنها به ملا یعقوب، بلکه بر معاون اول نخست وزیر دولت طالبان، ملا عبدالغنی برادر، که رهبر “جناح قندهار” در رهبری سیاسی طالبان است، متکی هستند. به نوبه خود، ملا برادر که اولین قرارداد را با ایالات متحده در ۲۹ فوریه ۲۰۲۰ در دوحه امضا کرد و راه را برای به قدرت رسیدن طالبان در کابل هموار کرد، روابط دوستانه خود را با حامد کرزی رئیس جمهور پیشین کشور حفظ می کند. به گفته منابع افغان، به لطف ملا برادر کرزی که بیش از یک سال در حصر خانگی به سر می برد، چند روز پیش توانست از کابل به دبی پرواز کند. ناظران خاطرنشان کردند که کرزی و ملا یعقوب، اگرچه در هواپیماهای مختلف بودند، اما در همان روز به امارات متحده عربی پرواز کردند، جایی که فرستادگان آمریکایی قبلاً در آنجا حضور داشتند. سخنگویان طالبان بلافاصله شروع به صحبت در مورد همزمانی این سفرها کردند، اما امروز فقط افراد بسیار ساده لوح به این نظرات گوش می دهند.
اما “دیپلماسی شاتل” بشدت توماس وست، رایزنی فعال آمریکایی ها با مهاجرت سیاسی افغانستان و رهبران گروه طالبان قندهار، بدون حل “مشکل حقانی” نمی تواند موفق باشد. سراج الدین حقانی، وزیر امور داخله طالبان و در عین حال رهبر شبکه تروریستی به همین نام (ممنوع در فدراسیون روسیه) نه تنها به عنوان رقیب اصلی گروه قندهار در مبارزه برای قدرت در درون طالبان، بلکه به عنوان فردی مرتبط با پاکستان، و از طریق آن با چین – رقیب آشکار ایالات متحده در منطقه است. منابع “نزاویسیمایا گازتا” ادعا می کنند که گروه حقانی در مذاکرات با آمریکایی ها که بر قندهاری های درانی از جنوب افغانستان، رقبای اصلی حقانی ها – نماینده منافع غلزائی ها، پشتون های شرق افغانستان، تکیه دارند، شرکت نمی کند. با این حال، سراج الدین حقانی توانایی استفاده از زور برای جلوگیری از اجرای توافقات پشت پرده آمریکایی ها، قندهاری ها و مهاجران سیاسی افغان را دارد: حقانی چندین ده هزار شبه نظامی را که از طریق ساختارهای وزارت امور داخله قانونی شده اند و همچنین صدها انتحاری را کنترل می کند.
تام وست و شرکای او بدون حل “مشکل حقانی” قادر به اجرای طرح ایجاد یک دولت جدید فراگیر در افغانستان نخواهند بود. بدیهی است که در اینجا چندین سناریو ممکن وجود دارد. اول تلاش برای مذاکره با سراج الدین حقانی از طریق دعوت از او به مشارکت سودمند متقابل با امتیازدهندگان (مثلاً با تعمیم مدل فعلی رشوه خواری سیستماتیک رهبران گروه قندهار که در آن آنها هر هفته از طرف آمریکایی، طبق منابع مختلف، از 40 تا 80 میلیون دلار به دست می‌آرند). سناریوی دوم کودتای نظامی-سیاسی در کابل توسط نیروهای گروه قندهار است که وزارت دفاع و ارتش طالبان را در اختیار دارند و در نتیجه سراج الدین حقانی مجبور به ترک کشور و رفتن به پاکستان می شود. سناریوی سوم، حذف فیزیکی سراج الدین حقانی (چه با کمک پهپاد آمریکایی و چه در نتیجه یک حمله انتحاری است که به طور سنتی به داعش ممنوعه در روسیه نسبت داده می شود).
با تطبیق موفقیت آمیز یکی از سناریوهای “راه حل نهایی” “مشکل حقانی”، ائتلاف ایالات متحده – قندهار با مشارکت مهاجران سیاسی، می تواند ظهور یک دولت جدید فراگیر در کابل را اعلام کند. مولوی هیبت الله آخوند، “امیر سایه” رسمی طالبان نمی تواند در این مورد مشکل جدی ایجاد کند: همانطور که منابع افغان “نزاویسیمایا گازتا” خاطرنشان می کنند، به او اهرم های نفوذ قوی از طریق سرویس های مخفی پاکستان که به احتمال زیاد رهبریشان در دسیسه سیاسی جدید افغانستان به برندگان ملحق خواهد شد، وجود دارند. در نهایت، جایگزین کردن یک “امیر سایه” طالبان با نام دیگری بسیار آسان است، زیرا هیچ کس تا به حال هیبت الله آخوند واقعی را ندیده است.
بازندگان سیاسی این ترکیب با مدل امریکایی یک دولت فراگیر در افغانستان بدیهی است که رقبای ژئوپلیتیکی واشنگتن در منطقه – چین، روسیه، ایران- خواهند بود. ظهور دولتی با وزرای منتخب توماس وست در کابل به معنای کاهش بیشتر و سریع نفوذ پکن، مسکو و تهران بر اوضاع افغانستان است. علاوه بر این، حتی حضور احتمالی شخصیت روان‌درمانگر حامد کرزی در این کابینه که نامعلوم است به چه دلایلی در مسکو او را “خودی” تلقّی می‌کنند، مشکل تقویت نفوذ کشورهای منطقه در افغانستان را حل نخواهد کرد.