اجتماعی

به تازگی منصور احمد خان، سفیر سابق پاکستان برای افغانستان، لب به گلایه گشوده و اظهار داشته است که منافع اقتصادی، سیاسی و نظامی پاکستان در افغانستان تحت تسلط طالبان، مجال تحقق نداشته است. این اظهارات ارشد ترین مقام سابق دیپلماتیک پاکستان که آشنایی با وضعیت و جو موجود در افغانستان دارد، نشان می دهد که نه تنها نگرانی های پاکستان در افغانستان از درک خطرات احتمالی به امنیت ملی و منافع اقتصادی پاکستان رفع نشده، بل سیر صعودی نیز داشته است. وی از منافع بلند مدت پاکستان در افغانستان تلویحا نام برده و به جزییات آن اشاره نکرده است. اما فهم متعارف از منافع بلند مدت اقتصادی، سیاسی و امنیتی پاکستان در افغانستان چه بوده می توانند؟ در ضمن، آنچه که منصور احمد خان به عنوان توقعات یاد می کند، چه عناصری را در ترکیب دارد و چگونه می توان از آن ها تصویر واضحی ارائه کرد؟ در این نوشته تلاش می کنم، منافع اقتصادی، سیاسی و امنیتی پاکستان و پروژه های متوقعه از جانب حکومت و سازمان استخبارات نظامی این کشور را در افغانستان، روشن سازم. ممکن است این موضوع برای بسیاری هایک موضوع روشن، واضح و بدون تردید باشد که پاکستان با تعقیب عمق استراتیژیک سیاسی، نظامی و اقتصادی، توقعاتی نیز از این عمق داشته است. مثلا در بعد نظامی، ترس پاکستان از هرگونه حمله احتمالی هند است که ممکن مانند جنگ 1971، منجر به اضمحلال بخشی از قوای هوایی پاکستان شود. پاکستان با درک این اشتباه راهبردی که اگر عقب جبهه از قبل سنجیده شده می شد، می توانست، قوای هوایی خود را کنار بکشد و از حمله هند مصئون بماند. اما چنین بر آوردی در راهبرد جنگی پاکستان، مدنظرداشت گرفته نشده بود. چون طراحان راهبردی نظامی پاکستان، تا آن زمان از آسیب پذیری جغرافیایی پاکستان در برابر هند، غافل بودند. پاکستان از لحاظ جغرافیایی به صورت افقی در برابر حملات نظامی و توپخانه یی هند قرار دارد و هرنقطه خاک می تواند هدف خوبی برای هند باشد. به این ملحوظ، پاکستان در نظردارد تا با حمایت از یک دولت تندرو و افراط گرا در کابل، این عمق نظامی و راهبردی را در جنگ های آینده مدنظرداشته باشد. زیرا اگر چنین فرصتی در اختیار پاکستان قرار گیرد، این کشور توانایی آن را خواهد داشت که در صورت حمله، بخشی از نیروهای خود، بخصوص قوای هوایی را عقب بکشد ودر خاک افغانستان جابجا کند. این کار دو فایده برای پاکستان دارد: اول قوای هوایی پاکستان از گزند حملات هوایی و توپخانه یی هند مصئون می ماند و دوم با این کار هند را در یک موقعیت دشوار قرار خواهد داد. چون هند نمی تواند به خاک افغانستان حمله کند و همزمان با دو کشور، اعلان جنگ نماید. در بعد سیاسی، یک دولت طرفدار اسلام آباد در کابل، یکی از مولفه های اساسی عمق استراتیژیک پاکستان بوده است. این طرح به هدف ایجاد و استقرار یک نظام طرفدار و گوش به فرمان پاکستان در کابل است که می تواند پاکستان را از محاصره سیاسی دو رقیب تاریخی اش( هند و افغانستان)، بیرون بکشد. در بعد اقتصادی، پاکستان نه تنها با استقرار یک نظام سیاسی طرفدار اسلام آباد حمایت می کند که دلایل نظامی و سیاسی آن، قبلا تذکر یافت، بل افغانستان برای پاکستان نه تنها یک بازار خوب اقتصادی و یک مارکیت خوب تجارتی است، بل می تواند یک راهی به سوی بازار های آسیای میانه باشد و دسترسی پاکستان از طریق افغانستان را به آن تسهیل بخشد. به همین ترتیب، پاکستان سنجیده است که انرژی آسیای مرکزی می تواند مشکلات انرژی این کشور را حل نماید. به همین خاطر است که یکی از اهداف اقتصادی پاکستان که همانا رسیدن به بازار های اقتصادی و دسترسی به انرژی ارزان آسیای مرکزی است، مجال تحقق نیافته است. در واقع شکوه اصلی سفیر سابق پاکستان از این سه محور است که پاکستان نتوانسته در تحقق ایده آل آن، موفق عمل کند. اگر خوب دقت کنیم، منصور احمد خان، سفیر سابق پاکستان در افغانستان، می‌گوید که وضعیت افغانستان مطابق «توقعات و منافع اقتصادی بلندمدت» اسلام آباد شکل نگرفته است. به همین لحاظ وی به عنوان یک فرد آشنا با وضعیت موجود، به پاکستان پیشنهاد می دهد تا این کشور، در راه اندازی پروژه‌های اقتصادی با مشارکت کشورهای منطقه در افغانستان پیشقدم شود. سفیر پیشین پاکستان نوشت: "نه وضعیت افغانستان و نه روابط دوجانبه آن طور که امید می‌رفت، نتیجه نداده است. وضعیت مطابق انتظارات ما و منافع جئو-اقتصادی بلندمدت پاکستان پیش نمی‌رود". او باور دارد که در حال حاضر، اسلام آباد به افغانستان از منظر «تروریزم» و مساله تحریک طالبان پاکستان می‌بیند. او از حکومت پاکستان خواست که به منافع اقتصادی خود در افغانستان اهمیت بدهد. این نشان میدهد که پاکستان همانند چین هم پیوند راهبردی خود آموخته است که اقتصاد را بر سیاست و جنگ ترجیح دهد. در حالیکه در بیش از چهل سال گذشته، اقتصاد پاکستان یک اقتصادی ملیتاریستی بوده و جهاد و جنگ در افغانستان، منبع تمویل آن؛ اما این پیشنهاد سفیر پیشین این کشور به پاکستان، نشان از ارجحیت اقتصاد بر جنگ وسیاست دارد. مسئله دیگر، هراس و نگرانی پاکستان از حضور گسترده هند در افغانستان است. این کشور در حالیکه در بررسی راهبرد جنگی و نظامی خود، یک نوسان را تجربه می کند، در عین حال بر ناتوانی های خود در پیشبرد عمق استراتیژیک نظامی و جنگی، واقف است. او راه عملی تحقق چنین پیشنهاد را در همگرایی پاکستان با کشور های منطقه می داند. یعنی به نحوی تلاش دارد تنها پاکستان را درگیر مسئله افغانستان نسازد و اجماع کشور های منطقه را به نفع پاکستان به وجود بیاورد. این در حالی است که هیچ یک از دولت‌های منطقه از جمله پاکستان، دولت طالبان را به رسمیت نشناخته‌اند. به نظر می رسد رژیم طالبان کماکان در بحران عدم مشروعیت سیاسی، برای ماه آینده به سر ببرد. حتی پاکستان دوست و حامی نزدیک طالبان، به علت سنجش های قبلی و سیاست های دور اندیشانه اش، از به رسمیت شناختن طالبان الی شکل گیری یک اجماع بزرگ در سطح منطقه و جهان، امتناع کرده و سیاست صبر و انتظار را در پیش گرفته است. پاکستان و نظامیان آن از ضعف این کشور در پیشبرد سیاست های نرم و نفوذ نرم فرهنگی، به خوبی آگاه اند. به همین منظور از ذهنیت شکل گرفته تاریخی مردم افغانستان در برابر این کشور، گریزی ندارد. حتی سفیر سابق پاکستان در مقاله اش بر این ذهنیت منفی مردم افغانستان در برابر پاکستان و ارتش آن، اشاره کرده است و اظهار نگرانی کرده است که تداوم این وضعیت میدان را برای کشور های دیگر که احتمالا هدف وی هند باشد، باز می کند. در بیش از یک ونیم سال گذشته، طالبان با وجود تسلط بر اکثریت جغرافیای افغانستان، نتوانسته در مهار مقاومت، دفع و قناعت نیروهای طالبان پاکستانی مبنی بر عدم حمله بر ارتش و تاسیسات دولتی پاکستان، ایجاد راه ترانزیتی از پاکستان به آسیای مرکزی و برعکس آن، ایجاد مشروعیت یک نظام مورد قبول همه مردم افغانستان، بهبود در وضعیت اقتصادی و جلوگیری از نقض گسترده حقوق بشری، موفق عمل کند تا رضایت این کشور حاصل شود. حال با چنین موضع گیری پاکستان در قبال افغانستان تحت کنترول طالبان، معلوم می شود که پاکستان مجبور شده بالای اهداف استراتیژیک اش در افغانستان، تجدید نظر کند. این تجدید نظر ممکن است به علت فشار های اقتصادی، سیاسی و نظامی بر دولت پاکستان و انتقاد گسترده کشور های مسلمان و غیر مسلمان بر بی توجهی پاکستان مبنی بر قناعت طالبان برای کنار گذاشتن این سیاست و هم تغییر احتمالی سیاست های امریکا و جهان در برابر طالبان، بوده باشد. پاکستان بخوبی درک می کند که به تنهایی قادر به حمل بار سنگین حکومت داری در افغانستان نیست و در این عرصه به یک اجماع بزرگ منطقه ای و جهانی نیاز است.

Cookie	Duration	Description
cookielawinfo-checkbox-analytics	11 months	This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checkbox-functional	11 months	The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checkbox-necessary	11 months	This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-others	11 months	This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-performance	11 months	This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
viewed_cookie_policy	11 months	The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.

دیدن کنید

طالبان: تلفات سردی هوا و گاز‌گرفته‌گی به ۱۶۸ تن افزایش یافت

طالبان به دانشگاه‌ها و موسسات تحصیلی خصوصی: دانشجویان دختر جذب نکنید

یک سوم اقتصاد جهان به رکود می رود

طوفان اقتصادی در اروپا

دسته: اجتماعی

پیام تبریکی به مناسبت حلول عید سعید اضحی

دیدن کنید

طالبان: تلفات سردی هوا و گاز‌گرفته‌گی به ۱۶۸ تن افزایش یافت

طالبان به دانشگاه‌ها و موسسات تحصیلی خصوصی: دانشجویان دختر جذب نکنید

یک سوم اقتصاد جهان به رکود می رود

طوفان اقتصادی در اروپا