روزنامه لوموند چاپ فرانسه گزارش داده که داعش منطقه باستانی دلبرجین در بلخ در شمال کشور را غارت کرده به بخش‌های این منطقه آسیب رسانده است.
محققان به این روزنامه گفته‌اند که روش غارت این منطقه باستانی نشان می‌دهد که این کار از سوی متخصصان حرفه‌ای داعش بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ انجام شده است.
روش‌هایی که داعش برای غارت این ساحه باستانی به کار برده، به تخریبات قبلی این گروه تروریستی در سوریه و عراق شباهت دارد.
در دهه ۱۹۷۰ میلادی یک ماموریت مشترک باستان‌شناسان افغانستان و شوروی حفاری‌های جزئی را در دلبرجین انجام داد و برخی از نقاشی‌های دیواری را از این ساحه پیدا کرده بودند.
اما باستان‌شناسان می‌گویند که حفاری‌های غیر قانونی سه ساله (داعش) ساحه باستانی دلبرجین را آسیب زده که می‌توانست مطالعات و پژوهش‌های “گسترش بودیسم در آسیای مرکزی و چین” مهم باشد.
دلبرجین چیست؟
دلبرجین، بازمانده‌های یک شهر باستانی است که در ۴۰ کیلومتری شمال غربی شهر بلخ موقعیت دارد. این شهر باستانی احتمالاً در سده پنجم پیش از میلاد در زمان شاهنشاهی هخامنشی بنا شده است.
احتمال می‌رود این شهر سرشار از گنجینه‌ها، کتیبه‌ها، دست‌نوشته ها، طلا و جواهرات عصر هخامنشی باشد. گنجینه‌های که ارزش آن میلیون‌ها دالر است.
دوران شکوفایی این شهر تا سده ششم پس از میلاد ادامه یافت. اما این شهر در زمان ساسانیان هند متروکه شد.
شهر اصلی دلبرجین در حدود ۳۹۰ در ۳۹۰ متر مساحت داشت. در زمان کوشانیان برای این شهر دیوار و حصاری ساخته شد و در همان دوره هم در میانه شهر ارگی مدور بر پا شد.
بیرون از حصار شهر نیز ساختمان‌های بزرگ و استواری قرار داشت. در میان یافته‌های باستانی در دلبرجین، می‌توان به سنگ‌نوشته‌هایی به زبان باختری اشاره کرد که بیشتر آن‌ها به گونه‌ای آسیب دیده‌اند که اطلاعات زیادی به‌دست نمی‌دهند.
سنگ‌نوشته باختری که از دلبرجین به‌دست آمده تکه‌پاره‌هایی از یک سنگ‌نوشته بزرگ و یادگاری متعلق به آغاز دوران کوشانی است که برای بزرگ‌داشت تهیه شده‌بود.
پیشتر در جریان حفاری‌ها در گوشه شمال خاوری شهر یک مجتمع نیایش‌گاهی نیز کشف شده‌است. در این مجتمع نقاشی‌های دیواری زیادی یافت شده که برخی از آن‌ها کاملاً به سبک هلنی هستند.
استفاده از ماشین‌آلات سنگین و بیل‌های میکانیکی
به گزارش روزنامه لوموند، باستان‌شناسان می‌گویند غارتگران امیدوار بودند گنجینه‌هایی از کتبیه‌ها دست‌نوشته‌ها، طلا و جواهرات و یا سایر آثار باستانی مربوط به قرن سوم و چهارم قبل از میلاد را در دلبرجین پیدا کنند.
مرکز باستان‌شناسی فرانسه با بررسی تصاویر ماهواره‌ای می‌گوید غارتگران ممکن است برخی اشیای سنگی مانند مجسمه‌های باستانی را در نتیجه حفاری پیدا کرده باشند. این مرکز می‌گوید ممکن است استفاده از ماشین‌آلات سنگین به این آثار آسیب هم رسانده باشد.
لوموند براساس تحقیقات مرکز باستان‌شناسی فرانسه برای افغانستان (دافا) و موسسه دیجیتال‌سازی میراث‌های تاریخی موسوم به (اکونم) نوشته است: “هزاران متر مکعب با استفاده از بیل مکانیکی در این منطقه حفاری شده است.”
مرکز باستان‌شناسی فرانسه با بررسی تصاویر ماهواره‌ای می‌گوید غارتگران ممکن است برخی اشیای سنگی مانند مجسمه‌های باستانی را در نتیجه حفاری پیدا کرده باشند. این مرکز می‌گوید ممکن است استفاده از ماشین‌آلات سنگین به این آثار آسیب رسانده باشد.
رد پای مقامات حکومت پیشین افغانستان و طالبان در فساد دلبرجین
مرکز باستان‌شناسی فرانسه می‌گوید برای قاچاق آثار تاریخی غارت شده از دلرچین دو فرضیه وجود دارد.
فرضیه اول این است که داعش در این غارت‌ها تنها بوده و کامیون‌ها را از طریق مرز ترکمنستان، با عبور از صحرایی به طول ۶۰ کیلومتر، به دشواری قاچاق کرده است.
فرضیه دوم این است که این گروه، با استفاده از فساد گسترده در حکومت سابق افغانستان و گروه طالبان، به این ساحات باستانی دسترسی پیدا کرده است.
تجزیه و تحلیل عکس‌های ماهواره‌ای دلبرجین که بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۲ گرفته شده، نشان می‌دهد که غارتگران، اولین بلدوزر را در اپریل ۲۰۱۹ وارد ساحه کردند و پس از آن در اکتبر ۲۰۱۹ راهی را برای دسترسی به شمال سایت باز کردند.
براساس یافته‌های دافا و اکونم، غارتگران در نوامبر ۲۰۲۰ راه‌های نفوذ دیگری نیز به سمت غرب و جنوب سایت باز کرده‌اند که از طریق آن توانسته‌اند اجسام را از این ساحه بیرون بکشند.
لوموند گزارش داده روند حفاری باعث شده دماغه ارگ قدیمی در ساحه دلبرجین به ارتفاع ۱۰ متر کاملا ناپدید شود.
باستان‌شناسان می‌گویند غارتگران امیدوار بودند زیر آن گنجینه‌هایی از کتیبه‌ها دست‌نوشته‌ها، جواهرات طلا و یا سایر آثار باستانی مربوط به قرن سوم و چهارم قبل از میلاد را پیدا کنند.