افغانستان پس از سقوط نظام جمهوری، محور گفت‌وگوها و رفتارهای متناقض قدرت‌های بزرگ جهانی و منطقه‌ای بوده است. روسیه به‌عنوان متحد منطقه‌ای رژیم طالبان، پس از یک سال و دو ماه تعامل با این گروه، اکنون نسبت به اوضاع بد امنیتی در افغانستان و تهدیدهایی که از خاک کشور متوجه آسیای میانه است، نگرانی‌اش را ابراز کرده است. مقام‌های بلندپایه روسیه از حضور ۲۰ گروه تروریستی با ۱۰ هزار جنگ‌جوی آنان در خاک افغانستان خبر داده و ادعا می‌کنند که وضعیت فاجعه‌بار افغانستان سبب جذب تروریستان و تسهیل بستر امن برای افراط‌گرایی در منطقه شده است. از سوی دیگر، تاجیکستان از توزیع بیش از سه هزار جلد پاسپورت افغانستان به گروه‌های تروریستی خبر داده و خواستار ایجاد کمربند امنیتی در مرزهای آسیای میانه با افغانستان شده است. دامنه این نگرانی‌ها در حالی گسترش یافته که فعالیت گروه داعش زیر سیطره طالبان با گذشت هر روز بیشتر می‌شود.
ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه، روز چهارشنبه، ۴ عقرب، در پنجاه‌ویکمین نشست مسوولان ارشد امنیتی و استخباراتی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع، تهدیدات داعش، القاعده و سایر گروه‌های تروریستی از خاک افغانستان را بی‌پیشینه خوانده است. به گفته او، این کشورها هیچ‌گاهی با چنین تهدیدهای گسترده‌ای روبه‌رو نبوده‌اند. پوتین در این نشست تأکید کرده است که داعش و سایر سازمان‌های تروریستی تلاش دارند تا از طریق افغانستان وارد کشورهای مستقل مشترک‌المنافع شوند.
رییس جمهور روسیه تأکید دارد که تمرکز گروه‌های تروریستی در مرز افغانستان با کشورهای آسیای میانه، خطرهای احتمالی از جمله ورود و رخنه آنان به کشورهای منطقه را افزایش داده است. پوتین همچنان خواهان مبارزه مشترک کشورهای مستقل مشترک‌المنافع در برابر این گروه‌ها شده است. او تصریح کرده که برای دست‌یابی به صلح و ثبات در منطقه، باید با همه نیرو و ابزار و با استفاده از تجارب این کشورها، ظرفیت مبارزه با گروه‌های تروریستی را در مرزها افزایش داد.
همچنان ولگ سیرومولوتوف، معاون وزارت خارجه روسیه، می‌گوید که بیش از ۲۰ گروه تروریستی با ۱۰ هزار جنگ‌جو در افغانستان فعالیت می‌کنند. او می‌افزاید که وضعیت فاجعه‌بار اجتماعی و اقتصادی در افغانستان، باعث جذب تروریستان و تسهیل افراط‌گرایی در این کشور شده است. معاون وزارت خارجه روسیه خاطرنشان می‌سازد که کشورش وضعیت افغانستان را از نزدیک زیر نظر دارد. هرچند او از این گروه‌ها نام نبرده، اما براساس گزارش‌ها شبکه القاعده، داعش، جماعت انصارالله، حرکت اسلامی ترکستان شرقی، حرکت اسلامی اوزبیکستان و امارت اسلامی قفقاز از گروه‌هایی‌اند که در کنار جنگ‌جویان طالبان قرار دارند.
معاون وزارت خارجه روسیه بدون ذکر نام از کشور یا سازمان خاصی، اضافه می‌کند که تروریستان از خارج افغانستان حمایت مالی می‌شوند. او ایالات متحده و متحدانش را به دست داشتن در بی‌ثباتی افغانستان و مرزهای کشورهای آسیای میانه، متهم می‌کند و می‌افزاید: «تسلیحات و مهمات باقی‌مانده از نیروهای نظامی ناتو در افغانستان، توسط گروه‌های تروریستی استفاده شده است.» او اما تأکید دارد، از آن‌جایی که افغانستان منبع بالقوه فعالیت‌های تروریستی است، روسیه همچنان با طالبان در تماس خواهد بود. معاون وزارت خارجه روسیه از طالبان می‌خواهد که به تعهدات خود برای تشکیل دولت فراگیر، مبارزه با تروریسم و مواد مخدر و احترام به حقوق بشر در افغانستان عمل کنند.
این در حالی است که پیش از این امام‌علی رحمان، رییس جمهور تاجیکستان، روز سه‌شنبه، ۲۶ میزان، در کنفرانس «همکاری بین‌المللی و منطقه‌ای امنیت و مدیریت مرزها برای مقابله با تروریسم و جلوگیری از تحرک تروریستان» که در پایتخت تاجیکستان برگزار شده بود، خواستار ایجاد «کمربند امنیتی» در مرزهای آسیای میانه با افغانستان شد.
رییس جمهور تاجیکستان در این نشست تأکید ورزیده است که تروریستان با استفاده از نام نهادهای کمک‌رسان، به «مهاجران و پناه‌جویان» در مرزهای آسیای میانه جابه‌جا شده و از این طریق می‌خواهند به این کشورها نفوذ کنند. او با اشاره به «کمربند امنیتی» تصریح می‌کند که کشورش در جریان دو سال گذشته ۱۷۵ پاسگاه در امتداد مرز با افغانستان ایجاد کرده و قرار است تا ۳۰۰ پاسگاه دیگر را نیز در این مسیر تأسیس کند. آقای رحمان از کشورهای آسیای میانه با جدیت می‌خواهد که با تطبیق ابتکار تاجیکستان، تهدیدات تروریستی را در آسیای مرکزی کاهش دهند. او همچنان در این نشست علاوه می‌کند که در حال حاضر حدود ۱۰ هزار «مجاهد و انتحاری» در افغانستان آموزش می‌بینند.
از سوی دیگر، رمضان رحیم‌زاده، وزیر امور داخله تاجیکستان، نیز روز چهارشنبه، ۲۷ میزان، در دومین روز این کنفرانس گفته است که طالبان در جریان یک سال گذشته به بیش از سه هزار عضو «گروه‌های تروریستی» پاسپورت صادر کرده‌اند. او در این نشست تأکید کرده که این وضعیت خطر رژیم طالبان را بار دیگر برای منطقه تأیید می‌کند. رحیم‌زاده از اشتراک‌کننده‌گان این نشست خواسته است که افغانستان را در محراق توجه خود قرار دهند. پیش از او، مسعود اندرابی، وزیر امور داخله حکومت پیشین، نیز با نشر توییتی گفته بود که طالبان برای پنهان کردن روابط خود با گروه‌های تروریستی، به اعضای القاعده و سایر گروه‌های تروریستی پاسپورت و تذکره افغانستان داده‌اند.
نگرانی تاجیکستان در حال افزایش یافته است که طالبان صدها باشنده بومی را از ماورای کوکچه در مرز کشورهای آسیای میانه به‌گونه اجباری کوچ داده‌اند. براساس ادعای منابع محلی، طالبان به جای باشنده‌گان بومی، کوچی‌ها و مهاجران پاکستانی را در شماری از مناطق ولسوالی‌های خواجه‌بهاوالدین و دشت قلعه ولایت تخار، در خانه‌های باشنده‌گان بومی جابه‌جا کرده‌اند. از سوی دیگر، فعالیت‌های گروه داعش در افغانستان با گذشت هر روز گسترده‌تر می‌شود. این گروه به‌تازه‌گی روز پنج‌شنبه هفته گذشته موتر حامل نیروهای نظامی قول‌اردوی طالبان در هرات را هدف قرار داده است. در نتیجه این حمله، دست‌کم دو عضو گروه طالبان کشته و عده‌ای هم زخمی شده‌اند. از این پیش در هشتم میزان یک حمله انتحاری بر مرکز آموزشی کاج در غرب کابل ده‌ها کشته و زخمی برجای گذاشت. طالبان این حمله را نیز به گروه داعش منسوب کرده‌اند. همچنان انفجار در نزدیکی سفارت روسیه در کابل، به این گروه نسبت داده شده است.
با این‌همه، نگرانی‌های روسیه در حال افزایش یافته است که پاکستان، حامی دیگر طالبان، نیز از تبدیل شدن افغانستان به پناهگاه امن تروریستان ابراز نگرانی کرده است. پیش از این شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، هنگام سخنرانی در هفتادوپنجمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل، افغانستان را پناهگاه امن تروریستان خوانده بود.
ایران، کشور هم‌مرز با افغانستان، نیز هفته گذشته مورد حمله داعش قرار گرفت. هفته‌نامه «النبأ» یکی از ارگان‌های نشراتی گروه داعش، مسوولیت حمله بر مسجد حضرت احمد بن موسا در شیراز ایران را بر‌عهده گرفته است. در گزارش این هفته‌نامه آمده است: «در یک رویداد جدید، دولت اسلامی [داعش] در داخل یک مرقد شرک‌آمیز، ایران مجوس را هدف قرار داد و یکی از مجاهدان خلافت اسلامی به تیراندازی در داخل مرقد اقدام کرد و ده‌ها کشته و زخمی برجا گذاشت.» براساس گزارش‌ها، در نتیجه این حمله ۲۰ تن کشته و ۴۰ تن دیگر زخمی شده‌اند.
پیش از این جبهه مقاومت ملی افغانستان نیز بارها اعلام کرده است که افغانستان زیر حاکمیت طالبان به پناهگاه امن تروریستان خارجی بدل شده است. به گفته این جبهه، در صورتی که جهان به این امر توجه نکند، حادثه دیگری از نوع حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ به وقوع خواهد پیوست.
روسیه پس از آن از حضور گروه‌های تروریستی در خاک افغانستان ابراز نگرانی کرده که پیش از آن جو بایدن، رییس جمهور امریکا، روز چهارشنبه، ۲۰ میزان، در هنگام نشر سند استراتژی امنیت ملی امریکا، گفته است که افغانستان پناهگاه امن تروریستان برای حملات تروریستی در برابر امریکا و متحدانش نخواهد بود. او گفته است، از زمانی که تهدیدها جدی شده، رویکردهای ضد تروریسم ایالات متحده نیز تغییر کرده است.
در سند استراتژی جدید امریکا آمده است که این کشور به توان خود در حفظ نبرد علیه القاعده، داعش و سایر گروه‌های تروریستی از فراز آسمان‌ها مطمین است؛ زیرا امریکا بنا بر همین روش ایمن الظوهری، رهبر القاعده را در کابل از بین برده است. در این سند همچنان تذکر رفته است که تهدید تروریستی امروز از نظر ایدیولوژیک متنوع‌تر و پراکنده‌تر از زمانی است که واشنگتن جنگ علیه تروریسم را در افغانستان آغاز کرده بود.
روسیه و کشورهای آسیای میانه در حالی از تشدید تهدیدات در مرزهای افغانستان ابراز نگرانی می‌کنند که پیش از این چندین حمله راکتی از خاک افغانستان بر اوزبیکستان و تاجیکستان صورت گرفته است. مسوولیت این حملات را داعش پذیرفته است.
تاجیکستان تنها یک بار مورد حمله موشکی گروه داعش قرار گرفته است. این گروه در ثور سال جاری با انتشار نوار تصویری، از حمله موشکی به خاک تاجیکستان از ولایت تخار خبر داده است. داعش با انتشار این نوار تصویری مدعی شد که اهداف نظامی را در تاجیکستان مورد حمله قرار داده است. نوار تصویری‌ای که در سایت اعماق، وابسته به گروه داعش، نشر شده، نشان می‌دهد که یک موشک از منطقه نامشخصی شلیک شده است. رسانه‌های افغانستان اما در آن زمان گزارش داده بودند که این گلوله از ولسوالی خواجه‌غار ولایت تخار شلیک شده است. رسانه‌های تاجیکستان اما در آن زمان به نقل از مقام‌های امنیتی اعلام کرده بودند که چهار موشک دست‌ساز از نوع BM1 از طرف افغانستان به خاک این کشور شلیک شده است.
اوزبیکستان تاکنون سه بار از خاک افغانستان مورد حمله موشکی قرار گرفته است. مسوولیت همه این حمله‌ها را شاخه خراسان داعش بر‌عهده گرفته است.
نخستین حمله راکتی از خاک افغانستان بر اوزبیکستان در اواخر حمل صورت گرفت. براساس گزارش‌ها، در این حمله ۱۰ موشک نوع کاتیوشا که گونه‌ای از راکت‌انداز چندتایی است، از ناحیه سرچاه در شهرک تجارتی بندر حیرتان به سمت خاک اوزبیکستان شلیک شده است. دومین حمله راکتی از افغانستان بر اوزبیکستان در وسط سرطان صورت گرفت. رسانه‌ها اعلام کرد‌ند که پنج موشک از خاک افغانستان به منطقه مجنون‌تال ولایت سرخان‌دریای اوزبیکستان پرتاب شده است. سومین حمله راکتی از خاک افغانستان بر اوزبیکستان در اواخر سرطان امسال صورت گرفت.
این در حالی است که آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد، روز سه‌شنبه، ۲۰ ثور، در نشست «مبارزه علیه ترویسم در مالاگا»، احیای تروریسم در افغانستان را تهدیدی فزاینده برای صلح و امنیت جهان توصیف کرده است.
از سوی دیگر، طالبان مدعی‌اند که داعش را در افغانستان از بین برده‌اند، اما این گروه در یک سال گذشته مسوولیت حمله‌های مرگ‌بار و خونینی را بر‌عهده گرفته است که در نتیجه آن‌ها صدها تن کشته و زخمی شده‌اند. طالبان همچنان ادعا دارند که روابط‌شان را با شبکه القاعده و سایر گروه‌های تروریستی منطقه‌ای قطع کرده‌اند، اما ایمن الظواهری، رهبر شبکه القاعده، در ۱۰ اسد سال جاری توسط یک حمله هوایی طیاره‌های بی‌سرنشین امریکایی در کابل در حالی کشته شده که به گفته منابع، مهمان طالبان بوده است. طالبان پیوسته حضور داعش و سایر گروه‌های تروریستی را در افغانستان رد کرده‌اند. مسوولان رده‌بالای این گروه می‌گویند که از خاک افغانستان هیچ تهدید امنیتی متوجه کشورهای همسایه و جهان نخواهد شد.